NOVEMBRO: Mes da Cienca en Galego

Como cada novembro, este ano volvemos festexar outro mes da ciencia en galego, nesta ocasión trátse da edición  XIV da Cienca en Galego

Dende a Biblioteca do Souto elaboramos para esta ocasión un calendario de efeméridas científicas para o mes de novembro. Algunhas desas efeméridas son:

• 2 de novembro do 2000: A Expedición 1 ou Expedición Un foi a primeira estancia de longa duración na Estación Espacial Internacional por parte dunha tripulación, formada por tres persoas, que permaneceron a bordo da estación durante 136 días entre novembro de 2000 e marzo de 2001. Desde entón a presenza da actividade humana na estación. foi ininterrompida e continúa ata hoxe. A Expedición 2, que tamén tiña tres membros, seguiu inmediatamente.
• 3 de novembro de 1957: Entre os grandes nomes da carreira espacial, hai un aínda máis coñecido que moitos astronautas. Trátase de Laika, o can que tripulaba o satélite Sputnik 2 e converteuse así na primeira criatura da Terra en chegar ao espazo. A viaxe demostrou a posibilidade de sobrevivir no espazo, pero custoulle a vida.
• 5 de novembro de 1963 :Un equipo de arqueólogos descobre as ruínas viquingas en Terranova.Actualmente sábese con certeza que os viquingos chegaron á illa de Terranova, e que segundo as sagas islandesas, o viquingo que chegou a estas costas foi Leif Eriksson. Os achados arqueolóxicos en L'Anse aux Meadows indican a existencia de restos viquingos nun pequeno asentamento declarado Patrimonio da Humanidade pola UNESCO, testemuño da presenza de pobos nórdicos en territorio americano.
• 7 de novembro de 1867: nace Maria Salomea Skłodowska-Curie en Varsovia. Foi unha física e química polonesa nacionalizada francesa. Pioneira no campo da radioactividade, foi a primeira muller en recibir un premio Nobel, a primeira persoa e a única muller en recibir dous premios Nobel, sendo ata o momento a única persoa en recibir o premio Nobel en distintas categorías científicas, e foi parte do legado da familia Curie de cinco premios Nobel (dous, ela, un, o seu marido Pierre Curie, un, a súa filla Iréne Joliot-Curie, e outro, o seu xenro Frédéric Joliot-Curie). Ela tamén foi a primeira muller en ser profesora na Universidade de París e en 1995 converteuse na primeira muller en ser sepultada por méritos propios no Panteón de París.
• 14 de novembro de 1886: os  aeronautas Capazza e Fondere realizaron a primeira travesía en globo do Mediterráneo occidental, dende Marsella ata Córcega.
• 15 de novembro de 1738: nacía William Herschel, astrónomo alemán. Ávido de coñecementos e dotado dunha gran habilidade manual, Herschel comezou dende o principio a calcular, deseñar e construír os seus propios telescopios. Menos dun ano despois de mercar o libro de Ferguson, Herschel xa estaba a calcular e pulir os espellos máis perfectos e poderosos do mundo, porque axiña entendeu que o futuro dependía dos telescopios reflectores e non dos refractores. Vixíndoo noite tras noite o ceo, Herschel concluíu que descubrira o sétimo planeta do sistema solar. Pediulle a outros astrónomos que confirmasen o seu diagnóstico, e todos coincidiron con el: había un novo planeta situado o dobre da distancia de Saturno. Poñerlle nome a un obxecto astronómico é o privilexio do seu descubridor: Herschel bautizou galentemente o planeta co curioso nome de Georgium Sidus ("Planeta George"), nunha estraña homenaxe ao rei Xurxo III de Inglaterra que acababa de perder parte das súas posesións en América do Norte pola independencia americana en 1776.  O "Planeta George" continuou chamándose así ata ben entrado o século XIX, a pesar da oposición do astrónomo Johann Elert Bode, que insistiu en que Herschel debería continuar coa tradición mitolóxica. Se os nomes dos planetas adxacentes eran Marte, Xúpiter e Saturno, o recén chegado tiña que ser bautizado Urano.
• 20 de novembro de 1520: a expedición marítima de Magallanes cruza o estreito. Fernando de Magallanes ao servizo de Carlos I iniciou en 1519 a expedición para chegar ás Indias Orientais, atravesando o Pacífico para abrir unha ruta comercial na que descubriu a canle natural navegable que hoxe se chama estreito de Magallanes, realizando a primeira navegación de Orixe europea dende o Océano Atlántico ata o Océano Pacífico, ata entón chamado Mar do Sur. Esta expedición, na que Magallanes morreu en 1521 en Filipinas, converteuse na primeira circunnavegación da Terra cando un dos seus barcos, capitaneado por Juan Sebastián Elcano, regresou a España en 1522 cando Elcano decidiu regresar navegando cara ao oeste polo Océano Índico e bordeando o océano Índico. África.
• 27 de novembro de 1895 Alfred Nobel asinou o seu testamento no Club Sueco-Noruego de París, onde estableceu os Premios Nobel coa súa fortuna. O Premio Nobel homenaxeará aos mellores expoñentes da Literatura, Fisioloxía ou Medicina, Física, Química e Paz. A súa fortuna foi estimada en 33.000.000 de coroas (no momento da súa morte). Nobel só deixou á súa familia 100.000 coroas en herdanza. O resto foi destinado aos premios Nobel. Nobel morre un ano despois de asinar o seu testamento que crea os gañadores do Premio Nobel por un ataque cardíaco un ano despois. 
• 30 de novembro de 1803: A Real Expedición Filantrópica da Varíola parte da Coruña que constituiría a maior odisea médica da historia.A expedición permitiu levar a vacinación a territorios de ultramar grazas ao doutor Balmis e aos nenos que o acompañaron. Balmis conseguiu manter o virus activo transplantando linfa dos brazos dun neno a outro, facendo o seu camiño a América. Estes nenos foron o caldo de cultivo imprescindible para o éxito da viaxe, como tamén o foi unha muller, a galega Isabel Zendal, sen cuxo traballo, coidando daqueles nenos, nada disto sería posible.